Öneri Kitap - 16

Songül Dündar’ın yazmış olduğu ve iki yüz kırk sayfalık Cezo Gardaş adlı bu kitabın kapağındaki fotoğrafın hikayesini daha önce blogumuzda paylaşmıştık. Kitap Cezo Gardaş’ın yanı sıra, Cumhuriyet’in başlangıç yıllarındaki eğitim emekçilerinin karşılaştıkları zorluklar ve ülke sevdası için göstermiş oldukları çabalardan da bahsetmekte. Konusu geçen eğitim emekçilerinin başında, Cezo’nun da ilkokul ikiye kadar öğretmeni olan Cemal öğretmen geliyor. Cemal öğretmen’in yöredeki mücadelesi, dönemin zorluklarını anlamamıza yardımcı oluyor. Diyeceğimiz o’dur ki: örnek bir eğitimci olan Cemal öğretmenin hiç kavuşamayacağı aşkı, köyünde bitiremediği kan davası ve gariban Cezo’nun bitmez yoksulluğu içerisinde sonsuz yara olarak kalacaktır. Bu romanı, kitap satan bir çok internet sitesinden temin etmeniz mümkün. Aşık Dündar’ın Cezo Gardaş’a yazmış olduğu ve bir döneme damga vuran şiiriyle paylaşımı noktalayalım:

Köyün Benliahmet Kars’a bağlısın
Aklıma tüşüfsen ay Cezo Gardaş
Dilenip dururdun elinde torban
Yaktın yine beni vay Cezo Gardaş

Ayağında çarık elinde ağaç
Sakalın uzanıp kesilmeyip saç
Üstün başın yırtık demek karnın aç
Görmedin bir bardak çay Cezo Gardaş

Başına yığılır çolu çocuğu
Ekmek gösterirdi kimi boncuğu
Oynatırlar seni gülerdi çoğu
Sebebi bir lokma pay Cezo Gardaş

Hem yazın hem kışın dolanıp durdun
Her bayram olanda boynunu burdun
Kapı kapı gezip kendini yordun
Karşılık kaç para say Cezo Gardaş

Acı gerçeklerden sen bir tekisin
İnanmayan varsa köyüne gelsin
Vicdansızlar garip halin ne bilsin
Bunca hak olursa zay Cezo Gardaş

Görmedim yıllardır sinemde kalsın
Senin bu hakkını felek mi alsın
Dündar’ım koy sazın ağlayıp çalsın
Garip bir insandı Bay Cezo Gardaş

Cezo Gardaş

Cezo Gardaş; Kars’ın bir köyünde yaşayan ve ağa olan babasının dayağı sonucu kısmi felç geçirerek aklını yitiren bir çocuk. Bölge halkı tarafından çok sevilen önemsenen Cezo Gardaş, yaşamının kalan kısmını dilenerek geçirir. 1970’li yıllardır. Bir gün et satan köy bakkalından et ister, fakat bakkal tarafından herkesin içerisinde dışlanarak göğsünden iteklenir. Cezo’nun zoruna gider ve meydanda öylece kalakalır. Bunu gören köyün Hıdır öğretmeni evinden fotoğraf makinasını alır ve bu kareyi çeker. Sonrasında fotoğrafı Ankara’da yaşayan amcasının oğlu Aşık Dündar’a postalar. Aşık Dündar Halk Ozanları Kültür Derneği’ne gider. Dernekte bulunan ozanlar fotoğrafı inceler ve bu fotoğrafın afiş olarak bastırılmasına karar verir. Mahzuni Şerif, Nesimi Çimen, Aşık Daimi, Feyzullah Çınar, Muhlis Akarsu ve dernek başkanı Müslüm Dalkılıç’tan oluşan heyet Samanpazarından Ulus’a doğru yürümeye başlar. Güvercin Sokaktaki Aşık Ali Gürbüz’ün sahip olduğu Aşıklar Matbaası’na giderler ve afişi yaptırırlar. Sonrasında Aşık Dündar’ın Cezo Gardaş’a yazmış olduğu şiir ile birlikte bu afiş Türkiye’nin bir çok yerinde popüler hale gelir ve duvarlarda yerini alır. Bu fotoğrafın öyküsü de bu şekildedir. Biz bu fotoğrafı Aşık Dündar’ın eşi Songül Dündar’ın Cezo Gardaş adına yazmış olduğu kitaptan aldık.